Onverwerkte emoties: de gevolgen van trauma uit de kindertijd

Inleiding

De pijn van pesten stopt niet altijd wanneer de pestkop verdwijnt. Veel kinderen die gepest worden, dragen de emotionele littekens van die ervaringen jarenlang met zich mee. Onverwerkte emoties kunnen later in het leven leiden tot ernstige problemen, zoals angststoornissen, depressie en zelfs lichamelijke klachten. Deze onverwerkte trauma’s beïnvloeden niet alleen het mentale welzijn, maar komen ook terug in relationele problemen, zowel in persoonlijke relaties als op de werkvloer.

In deze blog verkennen we de gevolgen van trauma uit de kindertijd, met een specifieke focus op de impact van pesten. We bespreken wat onverwerkte emoties zijn, hoe ze zich uiten, en bieden inzichten in hoe we kinderen kunnen ondersteunen bij het verwerken van deze pijnlijke ervaringen.

Wat zijn onverwerkte emoties?

Wanneer iemand een traumatische ervaring zoals pesten doormaakt, kunnen emoties zoals angst, schaamte, verdriet en boosheid zich opstapelen. Als deze gevoelens niet op een gezonde manier worden geuit of verwerkt, blijven ze sluimeren in zowel lichaam als geest. Dit leidt vaak tot emotionele blokkades en psychologische problemen, ook wel bekend als onverwerkte emoties.

Kinderen leren vaak om deze emoties te onderdrukken door goedbedoelde, maar schadelijke adviezen zoals "gedraag je", "trek het je niet aan" of "sla terug". Dit soort reacties maken het moeilijk voor kinderen om te begrijpen wat ze voelen en hoe ze deze emoties kunnen verwerken. Het gevolg is dat ze zich aanpassen door hun gevoelens te verbergen, waardoor de pijn alleen maar verder toeneemt.

Hoe kunnen kinderen leren om onder woorden te brengen wat ze voelen, zodat ze zich begrepen voelen? Hoe kan de onderliggende pijn worden aangepakt, in plaats van onderdrukt? Dit zijn de vragen waarmee veel slachtoffers van pesten blijven worstelen, zelfs lang na hun kindertijd.

Hoe trauma door pesten het leven beïnvloedt

De impact van trauma uit de kindertijd, veroorzaakt door pesten, kan zich op verschillende manieren manifesteren. Misschien herken je het wel: die ene opmerking die je herinnert als de dag van gisteren.

"Ik weet het nog goed, ik kreeg een bril. Op zich was dat fijn, ik kon ineens lezen wat er op het bord werd geschreven. Maar het eerste wat ik te horen kreeg van een aantal kinderen in de klas was: 'brilaap'. Het deed zoveel pijn, ik was zo boos en verdrietig. Waarom zeggen ze dat? Ik begrijp het niet. Ik voelde me enorm alleen en afgewezen."

Mentale gezondheid

Onverwerkt trauma kan leiden tot een scala aan psychische problemen, zoals angststoornissen, depressie en gevoelens van eenzaamheid of isolatie. Veel volwassenen die als kind gepest zijn, worstelen met een laag zelfbeeld en moeite om gezonde sociale relaties aan te gaan. Dit kan hun dagelijks leven aanzienlijk belemmeren, zowel op het werk als in hun privéleven. Aan de buitenkant zie je het niet. Vaak wordt het verborgen, als een geheim, waar je nooit meer over wilt praten. Het was te pijnlijk.

Fysieke klachten

Trauma uit zich niet alleen in mentale problemen; het lichaam slaat stress en emotionele pijn vaak op. Dit kan resulteren in fysieke klachten, zoals chronische pijn, hoofdpijn, slaapproblemen en spijsverteringsstoornissen. Deze lichamelijke reacties zijn een gevolg van het langdurig onderdrukken van negatieve emoties. Vaak proberen we dit op te lossen met het bestrijden van het symptoom. De diepere oorzaak blijft daardoor bestaan.

Relaties

Mensen die in hun jeugd gepest zijn, hebben vaak moeite met het aangaan van intieme relaties. Ze kunnen zich terugtrekken uit sociale situaties of juist overmatig proberen anderen tevreden te stellen om conflicten te vermijden. Het onderliggende gevoel van afwijzing dat door pesten wordt veroorzaakt, leidt vaak tot wantrouwen en emotionele terughoudendheid in relaties. Het kan onveilig voelen in gezelschap. 

Wat kun je doen om trauma te verwerken?

Voor ouders, leerkrachten en hulpverleners is het cruciaal om te beseffen dat onverwerkte emoties niet vanzelf verdwijnen. Hieronder enkele tips om kinderen te helpen bij het verwerken van hun emoties en het voorkomen van langdurige emotionele schade:

Creëer een veilige omgeving

Kinderen (maar ook volwassenen) moeten zich veilig voelen om hun ervaringen te delen zonder angst voor veroordeling of consequenties. Een open gesprek waarin hun gevoelens erkend en begrepen worden, kan een eerste stap zijn naar genezing.

Help ze emoties te benoemen

Het kan lastig zijn om gevoelens onder woorden te brengen. Heb geduld, vraag door en wacht. Los vooral niets op. Luister en probeer te begrijpen. Door ze te helpen hun emoties te identificeren en te benoemen (bijv. boosheid, verdriet, angst), kunnen ze deze beter begrijpen en uiten. 

Zoek professionele hulp indien nodig

Het is geen schande om hulp te vragen. Integendeel. Je staat er niet alleen voor en een luisterend oor is dichtbij. Soms is de hulp van een professional essentieel. Durf te vragen en op zoek te gaan naar de hulp waar je ook echt iets aan hebt.

Conclusie

Trauma uit de kindertijd, vooral als gevolg van pesten, kan diepe en langdurige littekens achterlaten. Het is van vitaal belang dat kinderen de ruimte krijgen om hun emoties te uiten en de juiste begeleiding ontvangen om deze ervaringen te verwerken.

Vraag door, luister en probeer te begrijpen wat de achterliggende pijn is. Dat waar het echt over gaat. Is het wat de ander heeft gezegd of gedaan? Of is het wat het met je doet? Welke betekenis heb je er onbewust aan gegeven?
Door vroeg te begrijpen, wat deze emoties precies betekenen en hoe je dat kunt oplossen, ontstaat er weer ruimte en vertrouwen. In anderen en jezelf.  Dat is winst op alle fronten.

Meer weten? Altijd vanharte@wel-com.nl